Artnit

Sliku Jupiter, Neptun i Pluton je oslikao italijanski slikar Mikelanđelo Merizi da Karavađo oko 1597. godine na tavanici vile svog mecene kardinala Frančeska Marije del Montea. Ovo je jedini mural u ulju za malu alhemičarsku sobu kardinala Del Montea, koja se danas nalazi u hodniku vile Ludovizi u Rimu. Slika je tako animalna u svojoj ezoteričnoj temi i jedini rad Karavađa koji nije slikan na drvetu ili platnu, naslikana je uljima na gipsu. Ova slika je dugo ostala nepoznata i ignorisana, sve do 1969. godine kada su je italijanski naučnici ponovo otkrili, a mišljenja likovnih kritičara su još uvek podeljena.

Jovan Jovanović Zmaj se rodio u Novom Sadu 24. novembra 1833. godine. Tu je učio osnovnu školu, a gimnaziju u Novom Sadu, Halašu i Požunu. Studirao je pravo u Pešti, Pragu i Beču. Na studijama u Beču se duhovno razvija pod uticajem Branka Radičevića i Svetozara Miletića.

Nemački sociolog Maks Veber smatra da se osnove poretka i vlasti u tradicionalnoj organizaciji zasnivaju na običaju i na uverenju "u svetost drevnih tradicija i legitimnost statusa onih koji upotrebljavaju autoritet nad njima". Tako su i prava i očekivanja mnogih grupa uspostavljena u granicama prihvatanja onoga što se uvek dogodilo kao vredno poštovanja.

Kada se zavesa podigla, pojavio se buljuk belih Vranjanki. Šalvare su zašuštale, dukati zazveckali, i zapevalo se Šano, dušo Šano... Ja pomislih da ćemo imati da gledamo nešto kao Đido, Riđokosa, Potera, niz šarenih "slika iz narodnog života", sa mnogo pesama i igara, i sa obaveznom svadbom na kraju. Ali, ukoliko se radnja razvijala, tragični karakter se sve više ispoljavao: poslednji čin, koji se ipak svršava svadbom, mrtvački je tužan. Za četiri čina čoveku ostaje srce stegnuto, i nije u stanju da se nasmeje. Da je Bora Stanković sledovao primeru dobrih starih dramatičara naših, on bi svoj komad, u živopisnom dijalektu svome, nazvao Koštana ili Žal za mladost.

Najlepša svojstva proze Isaka Samokovlije dolaze do izražaja u nizu ciklički povezanih pripovedaka iz zbirke Nosač Samuel, objavljene 1946. godine. U njima se Isak Samokovlija bavi i večnom temom: u čemu je sreća čovekova, a odgovor traži među ljudima bez novca među sirotinjom i ubogima, kojima je uskraćeno sve. U pripoveci Nosač Samuel, iz ove zbirke radosti se zamišljaju i sanjaju, ako već ne mogu da se ostvare i dožive, a u glavnom junaku nosaču Samuelu stvara se vizija o ljudskoj sreći.

Rođen sam 2. 7. 1877. godine u Kalvu (Švarcvald) kao sin misionarskog pisca i urednika J. Hesea. Moj otac je sa Baltičkog mora, majka je bila Švabica. Roditelji su živeli, iako sasvim bez imovine, u podnošljivim uslovima i nikada nisu štedeli na meni. Godine 1880. moj otac se preselio u Bazel i tamo je ostao do 1886. godine. Tamo sam proveo srećne godine detinjstva.

Valjalo se zamisliti nad mnogim zloslutnim pitanjima. Zašto se Ideal Čoveka, Slobodnog od svih veštačkih veza, koji sebe oseća ravnopravnim sabraći po rođenju, tako jasan i svakome razumljiv, ne može dokraja ostvariti među živim ljudima? Zašto Ideal, tako human i lep, korača zemljom preko brda leševa, uvijen u barutni dim? I zašto dojučerašnji istomišljenici i braća u idealu postaju odjednom smrtni neprijatelji i šalju jedni druge pod sečivo giljotine?

Kada je stvorio svoje bogove i prvu primitivnu religiju, čovek je počeo da vrši i određene obrede da bi umilostivio svoja zamišljena božanstva. Obredni rituali su bili praćeni narodnom lirskom pesmom religioznog ili mistično-religioznog karaktera, koja je uvek bila vezana uz određeni trenutak uz koji se peva. U obrednim pesmama su se izražavale različite želje - da lov bude bogat, godina rodna, a ljudi srećni i zdravi.

Najljepša slika mojih mladih snova bila je Ljubljana. Sve se razmahalo, silno raširilo u grudima kad sam pomislio na nju. Nisu mi mnogo o njoj pričali: sam sam sebi bio stvorio sliku kojoj po sjaju nije bilo ravne. Čitao sam, doduše, i o carskom Beču i drugim velikim gradovima, još daljim i još više tuđim, koji su sjali tamo negdje u praznini, s one strane svijeta. Ali to su bile samo bajke, doduše, lijepe, ali izmišljene, i mnogo nevjerovatnije nego doživljaji i junaštva Petra Klepeca. Svom ljepotom, svom svjetlošću, što je bila u meni, ovjenčao sam i obasjao Ljubljanu.

Oskar Kokoška austrijski ekspresionistički slikar, češkog porekla je neposredno pred upad nemačkih trupa u Prag 1938. godine emigrirao u London. Finansijska situacija mu je bila toliko očajna u Londonu da je bio primoran da uglavnom slika akvarele. On je završio veliki broj slika, među kojima je serija slika koje su bile antifašistički manifest i izražavale njegov bol zbog stradanja čovečanstva u Drugom svetskom ratu. Poznata slika iz ove serije je Crveno jaje, završena između 1940. i 1941. godine koja daje alegorijski prikaz osećanja Oskara Kokoške prema Minhenskom sporazumu. Slika se danas nalazi u Nacionalnoj galeriji u Pragu.