Artnit

Američki psiholog Henri Marej je razvio teoriju ljudske ličnosti zasnovanu na urođenim potrebama pojedinca i njegovom odnosu sa fizičkim i društvenim okruženjem. U svojoj knjizi Explorations in Personality, što se često prevodi sa engleskog jezika kao Istraživanja ličnosti, objavljenoj 1938. godine pokušava da otkrije koji su to "sastavni delovi jedne ličnosti". Ovo delo, koje se često smatra za jedno od najvećih ikada napisanih o psihologiji ličnosti, napisano je na osnovu rezultata trogodišnjeg istraživanja pedeset studenata u kojima je učestvovalo dvadeset osam psihologa različitih škola i uverenja, među kojima su bila tri lekara i pet psihoanalitičara.

Psihoanalitička teorija ličnosti Sigmunda Frojda predstavlja jednu od najobuhvatnijih teorija. U svojim radovima o psihologiji ličnosti on opisuje prostor (topos) koji je odgovoran za čovekovo psihičko funkcionisanje. Topološki model koji predlaže zasniva se na podeli mentalnog aparata na tri sistema: nesvesno, predsvesno i svesno. Istovremeno psihički život i kompleksnost ličnosti opisuje metaforom o santi leda čiji manji deo, koji izranja iznad površine vode, predstavlja oblast svesti, dok mnogo veća masa ispod površine vode, predstavlja oblast nesvesnog. Po njemu ljudska ličnost se sastoji iz tri elementa, koja su poznata kao Id, Ego i Superego.

U svom poznatom delu Psihološki tipovi objavljenom 1921. godine Karl Gustav Jung daje svoju teoriju ličnosti, a na osnovu razvoja koncepta introvertnosti i ekstrovertnosti deli ljude u zavisnosti da li se fokusiraju na unutrašnji svet (introvertnost) ili spoljni svet (ekstrovertnost), na introvertni i ekstrovertni tip. Ove tipove ličnosti posebno analizira na osnovu polne pripadnosti i osnovnih psiholoških funkcija.

Stil života je glavno idiografsko načelo teorije ličnosti austrijskog psihijatra Alfreda Adlera, kojim se objašnjava jedinstvenost ličnosti. Prema Adleru svaki čovek predstavlja neponovljivu i jedinstvenu konfiguraciju motiva, crta, interesovanja i vrednosti, a svaki čin koji izvede nosi na sebi pečat njegovog osobenog stila života.

Američki psiholog Gordon Olport je dao veliki doprinos psihologiji ličnosti svojom teorijom crta u kojoj ističe u prvi plan crte ličnosti koje su odgovorne za osobenost i doslednost u ponašanju. On zastupa realističko stanovište, po kojem crte stvarno postoje "ispod kože" u pojedincu i imaju uticaj na njegovo ponašanje. Zato smatra da ličnost treba da se proučava kao celina, a takođe i njen odnos sa drugim individuama. Pri tome naglašava specifična obeležja svake ličnosti i nastoji da objasni individualne razlike.

Engleski psiholog Hans Ajzenk je razvio veoma uticajni model ličnosti, poznat i kao hijerarhiski model ličnosti. Njegova teorija ličnosti, nastala 1947. godine zasniva se na empirijskim, objektivnim istraživanjima na osnovu faktorske analize, eksperimentalnim istraživanjima i analizi fiziološke zasnovanosti psihičkih procesa.

Veoma poznat deo teorije ličnosti austrijskog psihijatra Alfreda Adlera je o uticaju redosleda rođenja na razvoj ličnosti. Po njemu redosled rođenja često može ostaviti neizbrisiv utisak na stil života pojedinca, koji podrazumeva uobičajeni način suočavanja sa zadacima, kao što su prijateljstvo, ljubav i rad. U skladu sa svojim interesovanjem za društvene činioce ličnosti, Adler je zapazio da se ličnosti najstarijeg, srednjeg i najmlađeg deteta u porodici razlikuju u velikoj meri. Ove razlike objašnjava uticajem braće i sestara i time što svako dete, kao član porodice ima različita iskustva.