Jedna od teškoća u definisanju kolonijalizma je što ga je teško razlikovati od imperijalizma. Često su ova dva pojma tretirana kao sinonimi. Kao i kolonijalizam, imperijalizam uključuje i političku i ekonomsku kontrolu nad zavisnom teritorijom. Međutim, etimologija dva pojma daje neke naznake o tome kako se oni razlikuju. Reč kolonija dolazi od latinske reči colonus, što znači poljoprivrednik, farmer. Ovaj koren reči podseća da je praksa kolonijalizma obično uključivala prebacivanje stanovništva na novu teritoriju, gde doseljenici žive kao stalni stanovnici istovremeno zadržavajući političku privrženost svojoj zemlji porekla. Imperijalizam, s druge strane dolazi od latinske reči imperija, što znači komandovanje. Stoga, pojam imperijalizam skreće pažnju na način na koji jedna država vrši vlast nad drugom, bilo putem naseljavanja, suvereniteta ili indirektnih mehanizama kontrole.
Kolonijalizam nije savremeni fenomen. Svetska istorija je puna primera društava koja su se postepeno širila tako što su uključivala susednu teritoriju i usmeravala svoje ljude na novu osvojenu teritoriju. Tako su na primer stari Grci, Rimljani, Mavari i Osmanlije osnivali kolonije. Iako kolonijalizam nije ograničen na određeno vreme ili mesto u XVI veku se mnogo promenio zbog tehnološkog razvoja u plovidbi koji je omogućio povezivanje više udaljenih delova sveta i premeštanje velikog broja ljudi preko okeana. Brzi brodovi za plovidbu omogućili su da se dođe do udaljenih luka, održavaju bliske veze između centra i kolonija i zadrži politički suverenitet uprkos geografskoj disperziji. Od 1500. do 1900. godine evropske države su kolonizovale Ameriku i Australiju, veći deo Afrike i Azije, preuzele kontrolu nad vladama i slale naseljenike da naseljavaju teritorije.
